1.    Bệnh liên cầu lợn là bệnh gì?
Bệnh liên cầu lợn là bệnh nhiễm trùng xảy ra chủ yếu ở lợn (heo) có thể lây cho người, vì vậy nó được xếp vào nhóm các bệnh lây truyền từ động vật sang người. Bệnh ghi nhận rải rác vào tất cả các tháng trong năm, nhưng có xu hướng tăng vào các tháng 4, 5, 6, 7. Trong năm 2010, miền Bắc có 55 ca liên cầu lợn, trong đó 7 ca tử vong, tỷ lệ tử vong là gần 13%. Theo thống kê từ đầu năm đến ngày 19/9/2012, toàn quốc đã có 3 ca tử vong do liên cầu lợn.


2.    Tác nhân gây bệnh ra sao?
Bệnh liên cầu lợn do vi khuẩn loại vi khuẩn hình cầu có dạng chuỗi gọi là liên cầu khuẩn có tên Streptococcus suis (S.suis) gây nên, bệnh xảy ra trên lợn là chủ yếu, ở nhiều nơi trên thế giới và gây tổn thất lớn về kinh tế. Nguồn truyền nhiễm:
- Ổ chứa: Lợn nhà, có thể cả lợn rừng, ngựa, chó, mèo và chim. Các véc-tơ có khả năng truyền bệnh bao gồm ruồi, gián, chuột.
- Thời gian ủ bệnh: Thời gian ủ bệnh ngắn, chỉ từ vài giờ đến 3 ngày.
- Thời kỳ lây truyền: Hiện nay chưa được biết đầy đủ. Khả năng khi lợn bị bệnh, vi khuẩn S.suis biến đổi và tăng độc tính mới lây nhiễm cho người. Chưa thấy có sự lây truyền bệnh từ người sang người.

3.    Phương thức lây truyền?
Vi khuẩn liên cầu lợn Streptococcus suis có thể lây truyền qua người khi tiếp xúc với lợn bệnh hay lợn mang vi khuẩn qua các tổn thương nhỏ, trầy xước trên da của những người giết mổ, chế biến và ăn thịt lợn bệnh hay lợn mang vi khuẩn nấu không chín. Hiện nay, chưa có bằng chứng bệnh liên cầu khuẩn có thể lây trực tiếp từ người sang người. Phân, chất độn chuồng, các loại thức ăn và nước uống trong chuồng nuôi có thể trở thành nguồn lây bệnh thứ cấp. Các động vật khác có khả năng truyền bệnh bao gồm ruồi, gián, chuột. Qua thực tế cho thấy nhóm mắc bệnh chủ yếu là nam giới từ 30 tuổi trở lên. Những người có nguy cơ mắc cao là: người chăn nuôi, giết mổ lợn, ăn các sản phẩm từ lợn như tiết canh, thịt và phủ tạng lợn chưa được nấu chín kỹ (nem chua, nem chạo…). Vi khuẩn liên cầu lợn xâm nhập cơ thể con người qua các vết thương, trầy xước, lở niêm mạc chân răng… Loại vi khuẩn này thường trú sẵn trong cổ họng, đường tiêu hóa, đường hô hấp và bộ phận sinh dục lợn. Khi lợn mắc bệnh, vi khuẩn liên cầu này sẽ lây qua người khi tiếp xúc trực tiếp không an toàn như giết mổ, ăn uống thịt heo chưa chín, ăn tiết canh lợn…

4.    Bệnh nguy hiểm như thế nào?
Vi khuẩn liên cầu lợn gây hai bệnh cảnh chính là viêm màng não và nhiễm trùng huyết. Nếu không được phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời, người bệnh có thể tử vong hoặc nếu điều trị thành công sẽ để lại những di chứng nặng nề. Trường hợp nặng: Sốc nhiễm độc, trụy mạch, cơ thể lạnh, tụt huyết áp, nhiễm khuẩn huyết cấp tính, rối loạn đông máu nặng, suy hô hấp, suy đa phủ tạng... hôn mê và tử vong. Bệnh diễn biến nặng rất nhanh, suy đa phủ tạng, nếu đến muộn thì cơ hội chữa được rất thấp.

5.    Biểu hiện bệnh như thế nào?
Người bệnh sốt cao, đau đầu, buồn nôn, nôn, ù tai, điếc, cứng gáy, rối loạn tri giác... xuất huyết đa dạng ở một số nơi trên cơ thể. Một số trường hợp xuất hiện các triệu chứng nhiễm khuẩn, nhiễm độc tiêu hóa: sốt, đi cầu nhiều lần, phân lỏng, cơ thể lạnh, run... trước khi có biểu hiện của viêm màng não.
Hầu hết bệnh nhân khởi đầu bằng sốt cao, sau đó tri giác lơ mơ, li bì, hôn mê, sốc tụt huyết áp, xuất hiện các ban hoại tử trên da. Sau khi điều trị, di chứng thường gặp nhất là điếc tai (khoảng 25-40%). Có một số bệnh nhân rất lâu sau chức năng thận mới hồi phục. Khi đã mắc bệnh việc điều trị rất tốn kém, kéo dài, người ít thì nằm viện 3 tuần, người nhiều có khi đến 2 tháng.

6.    Các biện pháp phòng bệnh?
Theo các chuyên gia, để phòng bệnh, người dân cần tẩy trùng, vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, đeo găng tay, ăn uống, giết mổ, chế biến cần đảm bảo vệ sinh, nấu chín kỹ sản phẩm từ lợn và không ăn tiết canh. Nếu thấy có các dấu hiệu như: sốt cao đột ngột, mệt mỏi, rét run, đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, rối loạn ý thức, mê sảng, có tiền sử tiếp xúc với lợn bệnh, ăn thực phẩm chưa nấu kỹ thì nên nghĩ ngay đến bệnh liên cầu lợn.

Đối với người giết mổ lợn phải tuân theo các quy định: Không giết mổ lợn bị bệnh; không được sử dụng thịt lợn chết làm thức ăn cho động vật khác và phải xử lý lợn bị bệnh chết triệt để, tránh lây nhiễm ra môi trường và cộng đồng; mang các dụng cụ bảo vệ cá nhân cần thiết (găng tay, khẩu trang, kính, mũ...), bảo đảm các vết xước, vết thương không tiếp xúc với lợn hay các sản phẩm của lợn; nơi giết mổ phải bảo đảm vệ sinh môi trường sạch sẽ, tách biệt với khu chế biến thức ăn.
Đối với người mua bán thịt lợn: Không mua, bán lợn bị bệnh; không mua bán lợn, thịt lợn không rõ nguồn gốc; chỉ mua lợn, thịt lợn có nguồn gốc, không bị bệnh và có dấu hiệu kiểm dịch của cơ quan thú y.
Đối với người tiêu dùng: Không ăn tiết canh, nội tạng lợn chưa được nấu chín, không ăn thịt lợn và sản phẩm từ lợn không rõ nguồn gốc; không tiếp xúc với sản phẩm từ lợn còn sống khi tay có vết xây xước, trừ khi mang găng bảo vệ.
Đối với người chế biến thức ăn: Giữ cho khu vực chế biến thức ăn sạch sẽ và rửa tay sau khi chế biến; khi lưu trữ, bảo quản thịt sống phải tách biệt với nơi bảo quản thịt đã qua chế biến để tránh lây nhiễm bệnh; không dùng chung dụng cụ chế biến thịt sống và chín (dao, thớt); rửa tay sạch bằng xà phòng sau khi chế biến thịt; sản phẩm phải được nấu chín kỹ trước khi ăn...


* Biện pháp chống dịch: Khi nhận thấy có dịch liên cầu khuẩn xảy ra thì phải xử lý như xử lý một ổ dịch truyền nhiễm:
+ Tăng cường giám sát phát hiện sớm các trường hợp bị nghi nhiễm liên cầu lợn, nên đưa ngay đến bệnh viện để điều trị kịp thời, đặc biệt chú ý giám sát những đối tượng có tiếp xúc gần với lợn bị bệnh như người chăn nuôi, giết mổ và buôn bán lợn.
+ Khoanh vùng, phun khử trùng môi trường vùng có dịch bằng chloramin B 3-5%.
+ Nghiêm cấm hoàn toàn việc di chuyển và giết mổ lợn. Không giết mổ, vận chuyển lợn bệnh, lợn chết phải tiêu hủy đúng cách.
+ Lợn ốm, chết phải chôn, đổ thuốc sát khuẩn và tiêu hủy. Chuồng trại và môi trường chăn nuôi phải phun thuốc sát khuẩn, khử khuẩn. Để trống chuồng 2 tuần mới nuôi lợn trở lại.
Kiểm dịch y tế biên giới: Thực hiện nghiêm ngặt công tác kiểm dịch quốc tế khi xuất, nhập lợn qua biên giới để không đưa mầm bệnh từ nước ngoài xâm nhập vào nước ta và ngược lại.